Kanun Yararına Bozma ve Yargılamanın Yenilenmesi

Giriş

Ceza Muhakemesi Kanunu’nda (CMK), kesinleşmiş yargı kararlarına karşı başvurulabilecek olağanüstü kanun yolları düzenlenmiştir. Bu yolların en önemlileri kanun yararına bozma (CMK m.309) ve yargılamanın yenilenmesi başvurusu (CMK m.311 vd.) kurumlarıdır.

Bu yazıda, olağanüstü kanun yolları (CMK 309 ve CMK 311) başvurularının tanımını, farklarını ve başvuru süreçlerini detaylı olarak inceleyeceğiz.

Kanun Yararına Bozma Nedir? (CMK m.309)

Kanun yararına bozma, kesinleşmiş bir mahkeme kararının hukuka aykırı olması halinde, Yargıtay tarafından incelenmesini sağlayan olağanüstü bir kanun yoludur.

• Başvuru Yetkisi:
  • Sadece Adalet Bakanı ve Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı bu yolu işletebilir.
• Amaç:
  • Hukukun bütünlüğünü sağlamak, yanlış kararların emsal teşkil etmesini engellemektir.
• Sonuç:
  • Yargıtay, kararı bozabilir; fakat bu bozma çoğu zaman taraflara doğrudan sonuç doğurmaz. Hukuki düzenin yararı gözetilir.

📌 CMK m.309/4: “Bozma kararı taraflar lehine sonuç doğurmaz, ancak hukukun yanlış uygulanmasının önüne geçilmiş olur.”

Yargılamanın Yenilenmesi Nedir? (CMK m.311 vd.)

Yargılamanın yenilenmesi, kesinleşmiş bir hükmün yeni deliller veya ciddi usul hataları nedeniyle yeniden görülmesi yoludur.

• Başvuru Hakkı:
  • Taraflar, Cumhuriyet savcısı ve belirli durumlarda mahkeme re’sen başlatabilir.
• Başlıca Sebepler (CMK m.311):
  • Yeni delil ortaya çıkması
  • Sahte belge veya yalan tanık beyanı
  • Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin ihlal kararı
  • Usule aykırı işlemler
• Sonuç:
  • Mahkeme davayı yeniden görür; önceki hüküm kaldırılabilir veya değiştirilebilir.

📌 CMK m.318: “Mahkeme, yenileme talebini ciddi görürse duruşma açar ve davayı yeniden görür.”

Kanun Yararına Bozma ve Yargılamanın Yenilenmesi Arasındaki Farklar

Başvuru Süreçleri

Kanun Yararına Bozma Başvurusu

1. Vatandaş veya avukat, hukuka aykırılığı Adalet Bakanlığı’na iletir.
2. Adalet Bakanı, gerekli görürse Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı’na başvurur.
3. Yargıtay ilgili dairesi kararı inceler.

Yargılamanın Yenilenmesi Başvurusu

1. Taraflar veya savcı, CMK m.311’de sayılan sebeplerden birine dayanarak dilekçe verir.
2. Mahkeme talebi inceler, gerekli görürse duruşma açar.
3. Karar yeniden değerlendirilir.

📌 Dilekçede hukuki gerekçelerin ve delillerin açıkça belirtilmesi şarttır.

Sıkça Sorulan Sorular (FAQ)

Kanun yararına bozma kimler tarafından yapılabilir?

Sadece Adalet Bakanı veya Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı tarafından başvuru yapılabilir. Taraflar doğrudan başvuramaz.

Yargılamanın yenilenmesi için süre var mı?

CMK’da belirli bir süre sınırı öngörülmemiştir. Ancak yeni delil veya sebebin ortaya çıkmasından sonra makul sürede başvuru yapılmalıdır.

Kanun yararına bozma başvurusu tarafların lehine sonuç doğurur mu?

Genellikle doğurmaz. Bu yol, kamu düzeni ve hukukun bütünlüğünü sağlamak amacıyla işletilir.

Yargılamanın yenilenmesi hangi durumlarda kabul edilir?

Yeni deliller, sahte belgeler, yalan tanık beyanları veya AİHM ihlal kararları gibi ciddi sebepler varsa başvuru kabul edilir.

Hangi yol bireysel hak ihlallerini giderir?

Yargılamanın yenilenmesi başvurusu, bireysel hak ihlallerini gidermeye yönelik bir yol iken; kanun yararına bozma daha çok hukuki düzenin bütünlüğünü sağlamayı hedefler.

Sonuç

Kanun yararına bozma (CMK m.309) ve yargılamanın yenilenmesi (CMK m.311 vd.), adalet sisteminde hataların düzeltilmesi için öngörülmüş önemli güvencelerdir. İlk kurum, hukukun genel yararını gözetirken; ikincisi bireylerin doğrudan haklarını korur.

Adil yargılanma hakkının korunabilmesi için bu yolların bilinmesi ve doğru şekilde uygulanması büyük önem taşır. Makalemizde belirttiğimiz olağanüstü kanun yolları, oldukça teknik bir konudur. Bu hususta profesyonel destek almak için Antalya Ağır Ceza Avukatı, Av. Mazlum KANTARCİ ile iletişime geçebilirsiniz.